Het LEC IV en het NIPV willen inzicht in de mate van effectiviteit van waterschermen en waterstralen om gaswolken te beïnvloeden. Deze incidentbeheersmiddelen worden namelijk regelmatig opgevoerd als ‘line of defense’ bij industriële scenario’s in bedrijfsbrandweertrajecten of vergunningprocedures. Dit terwijl er weinig kennis is over hun feitelijke effectiviteit. Daarnaast zullen de productie, opslag en transport van ammoniak de komende jaren een forse vlucht nemen, omdat de stof een belangrijke waterstofdrager is in het kader van de energietransitie. Dat maakt de behoefte aan een concreet handelingsperspectief en bestrijdingsmethodieken voor met name ammoniakincidenten groter.
De inzet van waterschermen of waterstralen om bij chemische incidenten gas- of dampwolken te beïnvloeden, heeft vaak maar een beperkt effect. Dat effect is afhankelijk van veel factoren, zoals het soort gas/damp, de uitstroomsnelheid, windrichting en de manier waarop een waterscherm wordt ingezet. Het geheel bestrijden van een gas- of dampwolk met een waterscherm is in over het algemeen geen realistische optie. Dat is de samenvattende conclusie van een literatuurstudie die het NIPV het uitvoerde in opdracht van het LEC Industriële Veiligheid (LEC IV).
Kernwoorden: Effectiviteit maatregelen, incidentbestrijding
Metadata
- Opdrachtgever: Landelijk Expertisecentrum Industriële Veiligheid (LEC IV)
- Auteur(s): L. Wolfs, R. van Liempd (NIPV)
- Datum laatste actualisatie: 22 december 2023
Aanleiding onderzoek
Bij emissies van brandbare, maar vooral ook toxische stoffen als damp of als gas wordt regelmatig de inzet van waterschermen en waterstralen opgevoerd als line of defence (LOD) bij industriële (bedrijfsbrandweer) scenario’s. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat de effecten van de damp of het gas (deels) worden weggenomen. Er bestaan echter vermoedens dat de effectiviteit van dergelijke maatregelen beperkt is.
Het Landelijk expertisecentrum industriële veiligheid (LEC IV voorheen LEC BrandweerBRZO) heeft het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) verzocht om duidelijkheid te verschaffen over de effectiviteit van waterschermen en waterstralen als line of defence bij industriële incidentscenario’s met toxische gas- en dampwolken. Met name de effectiviteit van waterschermen en -stralen bij ammoniakwolken behoeft aandacht, aangezien ammoniak in opmars is als drager van waterstof. Als eerste stap is besloten om op te halen wat in de literatuur beschreven staat over de effectiviteit van waterschermen en -stralen in het mitigeren van toxische of brandbare wolken. In de praktijk kan het daarbij gaan om stationaire of mobiele (bedrijfs- of overheidsbrandweer) waterschermen en -stralen.
Onderzoeksvraag
Wat is in (internationale) literatuur te vinden over de effectiviteit van waterschermen en waterstralen in het beperken van de verspreiding van toxische of brandbare gas- en dampwolken bij een incident?
Afbakening onderzoek
Omdat dit een literatuuronderzoek is, is informatie van experts of niet gedocumenteerd onderzoek buiten beschouwing gelaten. Een eventuele vertaling van de informatie uit de literatuur naar een concreet handelingsperspectief voor de brandweer tijdens een inzet of bij advisering maakt geen deel uit van dit onderzoek.
Conclusie
Vastgesteld kan worden, dat de effectiviteit van een waterscherm van veel factoren afhankelijk is. Dit maakt dat het op een juiste wijze toepassen van een waterscherm in de praktijk niet eenvoudig realiseerbaar is. Tevens kan geconcludeerd worden dat het reduceren van de dampconcentratie direct achter een waterscherm goed mogelijk is, maar wel een lage snelheid van de damp en een voldoende hoge snelheid van het waterscherm vraagt. De damp zal daarbij verder (groten)deels weggeduwd worden door het waterscherm. Hierbij kan de damp verdund en verplaatst worden, maar het volledig mitigeren van een dampwolk lijkt niet realistisch. Verder achter het scherm neemt de reductie van de concentratie damp vaak flink af.